صفحه اصلی > درباره ما > استان بوشهر > جاذبه های گردشگری استان بوشهر 

جاذبه های گردش گری استان بوشهر



هوای معتدل پاییز و زمستان، چشمه‌های آب معدنی، سواحل دریای مشهور و زیبای خلیج فارس، جزیره‌های متعدد، تالاب‌های کم نظیر و ارزشمند، ویژگی‌های ژئومورفولوژی و زمین‌شناسی منحصر به فرد، پوشش گیاهی نواحی گرمسیری، جانوران خاص مناطق خشکی و دریایی همراه با جاذبه‌های تاریخی و اجتماعی در این منطقه؛ همگی دست به دست هم داده و یکی از پرجاذبه‌ترین نواحی طبیعی جمهوری اسلامی ایران را به وجود آورده است.
رودخانه‌های متعددی در این استان جریان دارند که سواحل آن‌ها را می‌توان جزو جاذبه‌های طبیعی و مهم استان به شمار آورد. علاوه بر این چشمه‌های آب گرم استان از مکان‌های جالب توجه استان هستند از جمله چشمه آب گرم نیلو و چشمه آب گرم گنویه اهمیت بیش‌تری دارند.

جزیره خارگ که در نزدیکی شهرستان گناوه واقع شده، از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی منطقه و یکی از جزایر زیبای خلیج فارس به شمار می‌آید. این جزیره از مناطق بسیار قدیمی منطقه بوده و دارای آثار تاریخی متعددی است.

بناهای تاریخی و قدیمی زیادی که در سراسر استان وجود دارند، باعث رونق جهانگردی در این منطقه شده اند. این بناها شامل مساجد، کلیساها و عمارت‌های قدیمی هستند که بیش‌تر در مرکز شهرستان قرار گرفته اند.

استان بوشهر افزون بر جاذبه‌های طبیعی، به سبب دارا بودن پیشینه تاریخی و سابقه کهن فرهنگی دارای اماکن تاریخی، مذهبی و فرهنگی با ارزشی است که از قابلیت‌های تاریخی و معماری این منطقه حکایت دارند.

استان بوشهر از مهم ترین مناطق جنوبی ایران است که بیش‌تر شهرستان‌های آن از بناهای دیدنی و مکان‌های تاریخی برخوردارند. بناهای ‌تاریخی ‌و ‌معماری استان بوشهر؛ شامل مساجد و مراکز عبادی اسلامی، باغ‌ها و عمارت‌های دیدنی و برج‌ها و قلعه‌های قدیمی می‌شوند.

آثار و بناهای تاریخی منطقه؛ ردپای تاریخی از دوره‌های باستانی ایران، دوره‌های اسلامی و معاصر در بردارند که هر یک به نوبه خود برای گردشگران جذاب و دیدنی است.

تپه‌های تاریخی زیادی از جمله تل خندق با معماری مربوط به دوره ساسانی و تل مرو واقع در نزدیکی کاخ هخامنشی در منطقه بوشهر وجود دارند که برای باستان‌شناسان و دانشجویان رشته باستان‌شناسی قابل توجه است.

از میان بناهای قدیمی منطقه؛ کاخ کوروش مربوط به دوره کوروش (بنیان‌گذار سلسله هخامنشی) و کاخ سنگ سیاه که آن هم از بناهای دوره هخامنشی است از اهمیت بیش‌تری برخوردار هستند. گوردختر - که گفته می شود آرامگاه دختر یا خواهر کوروش است- نیز از آرامگاه‌های مهم منطقه است.

کوشک اردشیر یکی دیگر از بناهای شهرستان دشتی است که بنای آن بسیار شبیه به کاخ اردشیر در فیروزآباد بوده و برج قلعه خورموج یکی از آثار شکوهمند تاریخی است که بقایای قلعه عظیم خورموج به شمار می‌آید. سبک معماری این بنا سلجوقی بوده و متاثر از سبک قلعه سازی دوره ساسانی بنا شده است.

گورستان باستانی خارک نیز در تنگستان قرار دارد و به زرتشتیان منسوب است. پل مشیر که روی رودخانه دالکی بنا شده مربوط به عهد قاجاریه است.

مسجد توحید (مسجد برازجانی‌ها)؛ از قدیمی‌ترین مساجد بوشهر است که بنای درخور توجهی دارد. امام زاده عبدالمهیمن نیز در شهر بوشهر واقع شده و گنبد آن از گچ بری‌های زیبایی برخوردار است.

تزیینات درب و پنجره و شیشه های رنگی هشتی آن بر تلطیف نور و زیبایی بنا افزوده است. از میان اماکن متبرکه شهرستان دشتستان، بقعه شیخ منصور خزایی را که مربوط به دوره تیموریان است را می‌توان نام برد و بنای امام‌زاده میرارم از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهرستان دشتی به شمار می‌آید.

مسجد بردستان که گمان می رود از بناهای قرون اولیه اسلامی باشد و امامزاده شاه محمد که در چند فرسخی شمال باختری دیر نزدیک محلی معروف به نام بردخون قرار گرفته؛ جزو بناهای مهم شهرستان دیر هستند.

کلیسای بوشهر هم از اماکن زیبای استان است که متعلق به ارامنه گریگوری است.

خانه‌ها و عمارت‌های قدیمی بسیاری در استان بوشهر وجود دارند که برخی از آن ها عبارتند از: عمارت ملک که به صورت یک مجموعه ساختمانی و متعلق به یک قرن پیش است. عمارت گلشن که قدمت آن 170 سال بوده و مجموعه حاج رییس که از پنج ساختمان تو در تو تشکیل شده و در اواسط دوره قاجاریه ساخته شده است.

از میان جاذبه‌های تاریخی تنگستان، خانه رییس علی دلواری در شهرستان تنگستان یادآور خاطرات فراموش نشدنی مبارزات آزادی خواهی 80 سال پیش است. قلعه نصوری را می‌توان مهم‌ترین جاذبه تاریخی شهرستان کنگان به حساب آورد. این بنا در بندر طاهری در کرانه خلیج فارس قرار داشته و متعلق به اوایل قاجاریه است.

جاذبه‌های اجتماعی استان بوشهر نیز بخش مهمی از دیگر دیدنی‌های این منطقه را تشکیل می دهند. ایلات و عشایر، جشن ها و آیین های محلی و انواع غذاهای سنتی بخشی از این جاذبه ها را تشکیل می‌دهند.

گرچه استان بوشهر از عشایر بومی برخوردار نیست ولی در 7 ماه از سال برخی از عشایر قشقایی در این منطقه زندگی می‌کنند که دیدن شیوه زندگی اجتماعی و معیشت آن‌ها برای هر گردشگری جالب توجه است.

جشن‌ها و آیین‌های متعددی در استان بوشهر برگزار می شود که هر یک از آن‌ها دارای آداب خاص خود بوده و با موسیقی و اشعار خاصی اجرا می شوند که از پرجاذبه ترین عنصرهای گردشگری اجتماعی منطقه بوشهر به شمار می آیند.



شهر ها تاريخي‌ و جاذبه‌ها

 

بندر بوشهر

بندر بوشهر دربارهٔ این پرونده تلفظ  شهری بندری و مرکز استان بوشهر از استان‌های جنوب غربی ایران است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۲۲۳٬۵۰۴ نفر بوده‌است. بوشهر بندری شبه‌جزیره‌ای در بخش مرکزی شهرستان بوشهر است که از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده‌است، این بندر در ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا و در منطقهٔ ساحلی خلیج فارس واقع شده و آب‌وهوای نیمه بیابانی گرم دارد.نام بوشهر در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «رام اردشیر»، «ابوشهر»، «بُخت اردشیر»، «لیان» و «ریشهر» به ثبت رسیده‌است.
بیشتر مردم بوشهر به زبان فارسی با لهجه محلی تکلم می‌کنند. بندر امروزی بوشهر را نادرشاه افشار در ۱۷۳۶ میلادی رونق دوباره بخشید. نام این محل پیش از آن ریشهر بود. بندر بوشهر به خاطر عواملی مانند صیادی،وجود نیروگاه اتمی، کشتی سازی و صادرات از این بندر رونق اقتصادی گرفته‌است.

هم‌اکنون ۱۸ اسفند سالروز تأسیس مدرسه سعادت، روز بوشهر نام گرفته شده‌است.

نام بوشهر

بنای بوشهر به اردشیر ساسانی نسبت داده شده و نام اصلی آن «رام اردشیر» بوده‌است. گفته می‌شود که «رام اردشیر» به مرور زمان به «ریشهر» تبدیل شد. به نظر می‌رسد که بوشهر تحریف شده ریشهر- همان شهر قدیمی است.در عصر هخامنشی از تمدنهای بزرگ در ایران تمدن لیان بوده‌است که برخی به اشتباه نام آن را از نام‌های بوشهر می‌دانند. هم‌اکنون نام خیابانی در بازار بوشهر به همین نام است طبق آثار کشف شده در منطقه باستانی هلیله و ریشهر نام این سرزمین ژرمانسیکا بوده‌است. همچنین در آثار باستانی شوش از این بندر نام برده شده‌است. در زمان اسکندر نام آن به موزامبری تغییر یافت.

نام دیگر اباشهر در زمان اردشیر بابکان به معنی شهر بابک و بعد از آن بوشهر به معنای شهر پایین به دلیل اختلاف سطحی که با ریشهر داشته‌است.

پیشینه

بنای بوشهر را به اردشیر ساسانی نسبت داده‌اند. در کارنامه اردشیر بابکان به وجود بندری به نام بُخت اردشیر اشاره شده که در کنار مدارک دیگر نشان دهنده اهمیت خلیج فارس برای شاهان آغازین ساسانی است. اهمیت این بندر چنان بود که بُخت اردشیر با جاده‌ای به کازرون و شیراز وصل می‌شد و از آن کالاهای صادراتی به مناطق دیگر حمل می‌شدند.ولی بوشهر کنونی که تاریخچه ۳۰۰ ساله دارد را «ابومهیری» پسر شیخ ناصرخان آل مذکور (ناخدا باشی کشتی‌های نادرشاه و بنیان‌گذار خاندان آل مذکور) در سال هزار و صد و پنجاه قمری (۱۱۱۴ش/ ۱۷۳۵م) پایه‌گذاری کرد، علت تأسیس این شهر به دلیل این بود که نادر شاه می‌خواست بندری در جنوب بسازد و همچنین نیروی دریایی را تأسیس کند.این بندر چنان پر رونق شد که به عنوان رقیب بزرگی برای بندر بصره به حساب می‌آمد. این شکوفایی تجاری تا آنجا پیشرفت که «حاج محمد شفیع» اجازه چاپ و نشر اسکناس رایج بوشهر را به دست آورد و این امتیاز تا برقراری بانک شاهی، در بوشهر باقی بود. بندر بوشهر از اولین مراکزی بود که دارای صنعت چاپ سنگی شد و همچنین بعدها در صنعت یخ‌سازی و برق پیشرو بود، مردم این شهر از اولین مردمان ایران بودند که با نشریات و مجلات آشنا شدند از اولین نشریات بوشهر می‌توان به روزنامه‌های مظفری. خلیج ایران و ندای جنوب اشاره کرد، همچنین به دلیل رونق و موقعیت خاص اولین نمایندگی‌های شرکت‌های تجاری و کنسولگری دولت‌های خارجی از جمله بریتانیا، آلمان و روسیه و امپراطوری عثمانی در این شهر دایر شد ولی این رونق با توسعه راه‌آهن به خرمشهر منتقل شد.

بوشهر تاکنون دو بار توسط بریتانیا تصرف شده‌است.

جبههٔ ساحلی بافت قدیم بوشهر در سال ۱۳۷۸ تحت شمارهٔ ۲۳۶۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

منظرهٔ شهر آمیزه‌ای از رنگ‌های سفید، زرد و قهوه‌ای است. بافت شهر بوشهر از حدود هفتاد سال پیش یعنی پس از جنگ جهانی اول رونق خود را از دست داده و مصالح مورد نیاز آن که از آفریقا و هند تأمین می‌شده کم‌تر در دسترس بوده و ساکنین اصلی شهر شروع به ترک آن و مهاجرت به سایر نقاط کشور کرده‌اند. پس از جنگ دوم جهانی این مسئله شدت گرفته و پس از انقلاب اسلامی نیز با تخریب بیش از یک چهارم این بافت توسط ادارهٔ بندر سیر صعودی این مهاجرت و تخریب شدت چند برابر یافته و هم‌اکنون به صورت نیمه ویرانه‌ای درآمده‌است.


بندر گناوه

بندر گناوه یکی از شهرهای استان بوشهر ایران و مرکز شهرستان گناوه است.

بازار گناوه بازار بزرگی است که هر ساله میزبان هزاران نفر از مردم سرتاسر ایران است که برای خرید به این شهر می‌آیند.

گناوه کنونی در ساحل خلیج فارس و میان بوشهر بندر دیلم به فاصله هیجده کیلومتری شرق خورامام حسن واقع است شهرستان گناوه قدیم در یک نیم دایره در جانب شمالی شهر کنونی براین شهر محیط می‌باشد از گناوه قدیم نقاطی باقی‌مانده که امروزه بنامهای تیرسول به معنی شن فشرده و یکپارچه در زبان محلی وعبدامام وتل گوری، تل مناره، بتن؛ و بلا خره تل امام زاده خوانده می‌شود هر یک از این نقاط دارای گذشته‌های دوراست که ویرانی‌های قدیم را درخود جای داده‌است.

موقعیت جغرافیایی

شهر بندری گناوه در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۳۱ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۲۹ درجه و ۳۴ دقیقه شمالی قرار دارد. بندر گناوه مرکز شهرستان گناوه در ۱۶۰ کیلومتری شمال غربی بوشهر و در کرانه خلیج فارس واقع است.

آب و هوا

آب و هوای گناوه گرم و مرطوب است و میزان بارندگی سالانه به‌طور متوسط ۱۵۰ میلی‌متر است. بزرگراهی به طول ۸۸ کیلومتر به سمت جنوب شرقی که تا برازجان امتداد دارد.

راه فرعی به طول ۲۱۳ کیلومتر به سمت شمال شرقی که بندر گناوه را به مرکز شهرستان ممسنی پیوند می‌دهد. راه اصلی به طول ۶۵ کیلومتر به سمت شمال غربی که تا بندر دیلم کشیده شده‌است.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی گناوه

نام این بندر در کتاب‌های قدیمی به صورت گنابا، گنفه، گناوه، جنابه و جنابا آمده‌است. بندر گناوه در ساحل خلیج فارس بین بندر بوشهر و بندر دیلم واقع شده‌است. شهر گناوه کنونی در جنوب گناوه قدیم بنا شده‌است. از گناوه قدیم نقاطی باقی مانده‌است که امروزه به نام‌های تیرسول (شن فشرده)، تل گنبد، تل گوری، تل مناره، و بالاخره تل امام زاده خوانده می‌شود. در ویرانه‌های اطراف گناوه، گوپال (گل پخته استوانه‌ای شکل به صورت سفال زرد یا سرخ رنگ که آن را به عنوان گلوله با منجنیق بر سر دشمن می‌ریختند) فراوان به چشم می‌خورد. در حال حاضر از گناوه قدیم جز آثار سنگ‌ها و پی‌های مدفون در زیر خاک و بازمانده تاق نماهای سنگی آثاری مشهود نیست. گاه‌وبیگاه در درون گودال‌ها و حفره‌ها و در زیر پی‌های عمارت‌های ویرانه، سکه‌ها و دست افزارها و مصنوعات سنگی و سفالی یافت می‌شود.

محلات

عنوان محلات بندرگناوه به این شرح است: محله عبدامام و محله باباعلیشاه و محله سادات و امامزاده و نوروزآباد و بازار و کوی بسیجیان و کوی مطهری (زمین شهری) و سرخور.

مردم‌شناسی

جمعیت

بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۰، جمعیت بندر گناوه ۶۴٬۱۱۰ نفر (۱۵٬۷۵۲خانوار) می‌باشدو در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۵۹٬۲۹۱ نفر (۱۲٬۵۴۸ خانوار) بوده‌است.

زبان

فرهنگ آبادیهای کشور زبان لُری با گویش حیات داوودی زبان غالب مردم بندر گناوه می‌داند.

اقتصاد

چرخ اقتصاد گناوه بر مدار ماهی‌گیری، کشاورزی، دامداری و تجارت با کشورهای حوزهٔ خلیج فارس در گردش است. تجارت و ماهی‌گیری که مهم‌ترین درآمد بیشتر اهالی این شهر را تشکیل می‌دهد، مهم‌ترین رشته اقتصادی بخش گناوه را به وجود آورده‌است. کشاورزی به علت کمبود آب کشاورزی، منحصر به هرس و نگهداری درختان خرما و کشت دیمی گندم و جو بوده‌است و به زحمت تکاپوی احتیاجات محلی را می‌نماید. اما خرما مانند بیشتر نواحی ساحلی خلیج فارس بازده خوبی داشته و جزو اقلام صادراتی این بخش محسوب می‌شود. دام داری نیز با بهره اندک در بعضی نقاط رایج بوده و شامل گاو و بز می‌گردد. بر روی هم گناوه هم از جهت کشاورزی و هم از نظر تجاری و عملیات بندری و ترخیص کالا و نیز از نظر توسعه صنایع کوچک دارای استعداد بسیار است.

گردشگری

سواحل زیبای خلیج فارس و غروب‌های سحر انگیز آن مهم‌ترین مکان‌های دیدنی استان بوشهر را تشکیل می‌دهند. جزیره خارگ در نزدیکی شهرستان گناوه واقع شده‌است و از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی منطقه و یکی از جزایر زیبای خلیج فارس به‌شمار می‌آید. این جزیره از مناطق بسیار قدیمی منطقه بوده و دارای آثار تاریخی متعددی است. در سال‌های قبل از انقلاب ایران این جزیره از توابع دهستان حیات داوود شهرستان گناوه بوده که در سال‌های بعد از انقلاب از نظر تقسیم‌بندی جغرافیایی و سیاسی به شهرستان بوشهر الحاق شد. ساحل بندر گناوه یکی از زیباترین سواحل جنوب ایران است. از اقدامات زیباسازی ساحل پروژه ساخت پارک ساحلی است که قسمت اول آن افتتاح شده و قسمت دوم نیز در حال ساخت است.



شهرستان دشتستان

شهرستان دشتستان یکی از شهرستانهای استان بوشهر و مرکز آن شهر برازجان است.

جمعیت و وسعت

طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت شهرستان دشتستان ۲۲۹٬۸۹۷ نفر می‌باشد که در سال ۱۳۸۵ دارای ۲۲۶٬۹۰۵ نفر بوده‌است. وسعت آن ۳۷۱٫۶ کیلومتر مربع است.

زبان و گویش

مردم دشتستان به زبان لری گویش دشتستانی که یکی از گویش های لری بوشهر و به لهجه محلی، تکلم می‌نمایند و با مردم لر زبان استان فارس و کهگیلویه و بویراحمد و لرهای خوزستان و لرهای بختیاری یکی هستند. گویش لری دشتستانی با گویش‌های لری دشتی و تنگسیری در استان بوشهر و گویش لری بختیاری شباهت‌های بسیار زیاد دارد.

موقعیت

شهرستان دشتستان در شرق استان بوشهر از جنوب به شهرستان دشتی، از مغرب به شهرستان بوشهر و تنگستان از شمال غرب به شهرستان گناوه و از مشرق و شمال شرق به استان فارس منتهی می‌شود.

خرما مهم‌ترین محصول کشاورزی این منطقه بوده و نقش مهمی در اقتصاد این شهرستان و استان و کشور دارد.

تاریخچه

شهرستان دشتستان از قدیمی‌ترین شهرستان‌های ایران می‌باشد. دشتستان از قدیمی‌ترین مناطق ایران است که جغرافی دانان از آن به نام دستقان یاد کرده‌اند و آن را جز نواحی گرمسیرات فارس ذکر کرده‌اند. اصطخری آن را از نواحی اردشیر خوره که یکی از کوره‌های پنجگانه فارس قدیم بوده محسوب داشته‌است.

مؤلف فارسنامه ناصری دشتستان [بزرگ] را به چهارده ناحیه تقسیم کرده و از آن‌ها اینگونه یاد می‌کند: «انگالی – برازجان – اهرم – بوشهر – تنگستان – حیات داوود – خورموج – دالکی – رودحله – زنگنه – زیرراه – شبانکاره – گناوه – مضافات بوشهر.»

بناهای تاریخی شهرستان دشتستان

از آثار تاریخی شهرستان دشتستان می‌توان به کاخ زمستانی کورش در شهر برازجان – شهر تاریخی توز یا توج – تل مر – تل خندق در دشت دهرود سفلی در بخش ارم – گور دختر (آرامگاه دختر کورش) – کوشک اردشیر ساسانی معروف به اردشیر بابکان در روستای پشت پر (بز پر) واقع در بخش تنگ ارم – بنای موسوم به زندان سلیمان واقع در روستای پشت پر در بخش تنک ارم – آتشکده (در نزدیکی تل خندق) – کاروانسرای مشیرالملک (در شهر برازجان) و … که تمامی این آثار در دشتستان و اطراف برازجان قرار دارند اشاره کرد.



شهرستان کنگان

شهرستان کَنگان یکی از شهرستان‌های استان بوشهر در جنوب ایران است. مرکز شهرستان کنگان، شهر بندر کنگان است. سایت۲ منطقه ویژه اقتصادی پارس در این شهرستان واقع است.

بندر کنگان در ۲۵ کیلومتری بندر سیراف (شهر باستانی ایرانی) قرار دارد و در نوشته‌های تاریخی از زمان صفویان به این نام خوانده می‌شود. رضا طاهری از محققان تاریخ – جغرافیای خلیج فارس در کتاب از مروارید تا نفت به بررسی بندر کنگان و بندر سیراف در خلیج فارس می‌پردازد؛ و وجه تسمیه بندر کنگان را مرتبط با نام کهن کنگ و کنگ دز می‌داند و بندر کنگان را بندری ایرانی و قدیمی از توابع بندر باستانی سیراف قدیم می‌شمارد که از دوره صفویان در تاریخ ایران و خلیج فارس حیات سیاسی خویش را آغاز کرده‌است.

تاریخچه کنگان

شهرستان کنگان یکی از مناطق به دلیل وجود بنادر کهن تاریخی چون بندر باستانی سیراف از تاریخی کهن برخوردار می‌باشد. حوزه ساحلی خلیج فارس و دریای عمان از دیرباز محل آمد و شد اقوام، قبایل مختلف بوده‌است که از اطراف و اکناف دنیای قدیم –آسیا و آفریقا به قصد تجارت و سیاحت و سیاست به این خطه سفر می‌نموده‌اند، منطقه کنگان نیز از این ویژگی برخوردار بوده‌است و مردان این سامان به لحاظ موقعیت جغرافیایی صیاد و دریانورد بوده‌اند. میرزا حسن فسایی در کتاب فارسنامه ناصری چنین می‌نویسد: «بلوک کنگان از گرمسیر است فارس از جنوب شیراز است. در ازای آن از نخل تقی تا قریه بنک سیزده فرسخ و پهنای آن از نیم فرسخ نگذرد. این بندر رشد خود را پس از ویرانی سیراف از اوایل قرن بیستم شروع نمود. سرکنسول فرانسه در بندر بوشهر که از کنگان دیدن نموده‌است می‌نویسد: «در بندر کنگان به سال ۱۹۱۱،(۲۵۰) خانوار زندگی می‌کردند که حدود ۲۰۰ نفر از این جمعیت یهودی و تعبیر عرب و عجم (غیر عرب) بوده‌اند و عمده تجار و بازرگانان شهر در این دوره یهودی بوده‌اند. میرزا حسن فسایی در کتاب پیش گفته موقعیت بلوک کنگان و آب و هوای آن را چنین توصیف می‌کند: کنگان محدود از جهات شرق، شمال به بلوک گله دار و از طرف مغرب و جنوب به دریای فارس، هوای این بلوک از ماه ثور تا میزان (اردیبهشت تا مهرماه) گرم و بسیار مرطوب و شکار آن کبک و تیهو و مرغ کبک انجیر است. بعد از جنگ جهانی دوم و مهاجرت یهودیان به فلسطین، لطمه اقتصادی جدیدی نیز به منطقه وارد گردید و گذشته از کاهش جمعیت و سرمایه هنگفنی نیز خارج گردید. با پیشبرد سیاست‌های جدید رژیم پهلوی در دهه ۴۰ و جایگزینی آرام سرمایه‌داری وابسته به جای اقتصاد کشاورزی شهر کنگان نیز به دوره جدیدی از شهرنشینی و مناسبات اجتماعی-اقتصادی همراه می‌گردد. رشد فیزیکی شهر در این مرحله به صورت خطی و به موازات ساحل انجام می‌پذیرد که خود نشانگر اهمیت صیادی و تجارت خارجی است. رضا طاهری در کتاب از مروارید تا نفت کنگان را جایگزن خورشیف دوان مغولی می‌داند و می‌نویسد: «ابن بلخی می‌گوید: نجیرم و حورشی (خورشی)، نجیرمشهرکی است و حورشی دهی و جمله از اعمال سیراف است و گرمسیر عظیم است. احتمالاً با توجه به این‌که نجیرم در خورسیف مفظر واقع بوده‌است و خورسیف یا خورشیف یا حورشی، دهی بوده‌است در مسیر سیراف به نجیرم (دیر و بردستان) و در نزدیکی خور بردستان و بین خور شمال بندر کنگان و بَنَک، به این منطقه خورِ سیف مظفر گفته می‌شده‌است. پاول شواتس در بررسی خورشیف می‌نویسد: این سوی سیراف، خورسیف قرار داشت که احتمالاً همان خورشید است. نجیرم در زمان افول سیراف رونق بیش‌تری یافت اما این رونق تا سالیان دراز پایدار نبود و نجیرم که بارانداز و بندر کمکی در کنار سیراف بود و بازارچه و کاروان‌سرا داشت، با تغییر بندر اول ایران از سیراف به کیش و سپس هرمز به بوتهٔ فراموشی سپرده شد. به نظر می‌رسد جایگزین نجیرم در قرن‌های ششم و هفتم هجری، خورسیف یا خورشیف شده‌است. رونق نجیرم در زمان سیراف و آداب فرهنگی و وضعیت اجتماعی آن را می‌توان به عنوان گوشه‌ای از تمدن سیراف بررسی کرد و رونق خورشیف را در بازهٔ تاریخی عصر مغول و ایلخانانان؛ و در دورهٔ صفوی کنگان جایگزین خورشیف شد.» در دی ماه ۱۳۹۱ عسلویه با عنوان شهرستانی جدید از شهرستان کنگان جدا گردید.



شهرستان جم

شهرستان جَم یکی از شهرستان‌های جنوب ایران است که در استان بوشهر جا دارد و مرکز آن نیز شهر جم است.

شهرستان جم در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۳۸٬۵۷۸ نفر بوده‌است.طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، شهرستان جم ۵۱٬۴۴۶ نفر جمعیت داشته و طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، این شهرستان ۷۰٬۰۵۱ نفر جمعیت دارد.

اقتصاد

وجود منابع کاریِ فراوان در این منطقه جم را به یک شهرستان مهاجرپذیر تبدیل کرده‌است که نتیجه آن ورود فرهنگ‌های گوناگون به این منطقه است. شهرستان جم در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیر اقتصادی داشته‌است.

ویژگی‌های جغرافیایی

این منطقه با قرارگیری در ارتفاع ۷۰۰ متری از سطح دریا و در نزدیکی خلیج فارس، آب و هوای مطلوبی جهت پرورش گیاهان و درختان فراهم آورده‌است. اختلاف دمای هوا با کنار ساحل خلیج فارس که در برخی از روزهای سال تا ۱۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و همچنین رطوبت ملایم آن، این منطقه را به یکی از خوش آب و هواترین مناطق جنوب ایران تبدیل نموده‌است.

جم از مناطق کوهستانی و خوش آب وهوای استان بوشهر است. بخش ریز که از توابع این شهرستان است دارای هوایی خوب و طبیعت و باغ‌ها و مزارع دیدنی است.

نقاط دیدنی

کوه پردیس (پدری) – باغ‌های لیمو و زیتون – روستای تاریخی و کوهستانی حرمی اناری – باغستانهای سورگو – تنگ گرو – آب سبز (اُو سُوز) – باغهای انار قلعه باغ (انارستان) – نخلستان‌های گلستان (انارستان) – پیر بی‌بی بانو – پیر بیراهه آبگرمک (امامزاده جعفر)(باغها و آبشارهای زیبا) – جنگل گلوبردکان (یک جنگل انبوه با رودی نسبتاً دائمی که از میان آن می‌گذرد و در محدودهٔ شهر انارستان و روستای حسین‌آباد محاط شده‌است) – مناظر زیبای گود لح (چشم‌اندازهایی زیبا در پشت کوه‌های بهرباغ و علی‌آباد) – حمام قاجاریه – روستای بسیار زیبای بابامبارکی – آسیاب علی‌آباد (طاحونهٔ حاجی مظفر) – رشته قنات قره چناق – تنگ حنا – بنو تنگمان – طاقو – حنوط – باغ پدری – سی سواران – باغ‌های بیدخوار، نرگسی، بیدبلند، کوری، منظر، حاجی‌آباد، صیدی، پهگو، فرامرزی، انارستان و دیگر روستاهای زیبای جم و ریز – مناطق باستانی دایو و گلوقلات (گیر کلات) – پیر گلدسته – سد و گورستان تاریخی و باغهای روستای غربه – بناهای تاریخی روستای حرمیک – رشته قنات قدیمی روستاهای تشان و دره بان. زیارتگاه کوهستانی قدمگاه و دره زیبای مجاور روستای دره پلنگی و قنات باستانی پدری و بینجیشکو از نقاط دیدنی این شهرستان است.

بناهای تاریخی شهرستان جم

  • بناهای تاریخی شهرستان جم حمام محمد علی خان پریشان جمی
  • قلعه سی سواران در جم (از این قلعه تنها دیواره‌هایی مخروبه بر جای مانده‌است)
  • سدهای آبی ساخته شده از سنگ و ساروج (در دایو، گیرکلات و…) این سدها شکوه تمدنی در هزاران سال قبل را نشان می‌دهد.
  • آسیاب‌های آبی ساخته شده از سنگ و ساروج (در دایو، گیرکلات و…).
  • آسیاب تاریخی حرمی اناری (انارستان)
  • تراشه‌های سنگی سورگو (انارستان)
  • قلعه حرمیک

اماکن فرهنگی

  • سالن آمفی تئاتر روباز جم
  • سینمای تندگویان
  • سینمای دیجیتال توحید
  • پارک جام جم



شهرستان عسلویه

شهرستان عسلویه یکی از شهرستان‌های استان بوشهر در جنوب ایران است. مرکز این شهرستان بندر عسلویه است و شامل ۲ بخش و ۴ دهستان است. این شهرستان با انتزاع از شهرستان کنگان در مجموع شامل بخش مرکزی با توابعدهستان عسلویه و دهستان اخند و بخش چاه‌مبارک با توابع دهستان چاه‌مبارک و دهستان نای‌بند، در ۱۲ دی‌ماه ۱۳۹۱ توسط هیئت وزیران تصویب و ابلاغ شد.

قابلیت‌های اقتصادی

امروزه شهرستان عسلویه محل اجرای پروژه‌های سایت 1پارس است و بندر عسلویه در این شهرستان قرار دارد. همچنین سایت2 پارس در شهرستان کنگان قرار دارد(60درصد تاسیسات منطقه ویژه اقتصادی پارس در حوزه شهرستان کنگان قرار دارد)

بناهای تاریخی شهرستان عسلویه


شهرستان تنگستان

شهرستان تنگستان، یکی از ۱۰شهرستان استان بوشهر است و دارای دو بخش مرکزی و دلوار است. مرکز این شهرستان شهر اَهرَم است.

جغرافیای طبیعی

آب و هوای آن در قسمتهای ساحلی گرم و مرطوب و در قسمتهای مرکزی تقریباً گرم و خشک است. کوه‌های تنگستان: کوه قلعه دختر (۱۲۲۰ متر) با امتداد شمالی ـ جنوبی، کوه بِیرَمی (۹۵۰، ۱ متر) با امتداد شمال غربی ـ جنوب شرقی و کوه سُرخ (۹۹۰ متر) از رشته کوه‌های زاگرس در آنجا واقع است. قسمتی از رشته کوه مُند نیز در تنگستان امتداد دارد. این شهرستان تَنگهایی دارد، مانند تنگ بِهوش/باهوش و تنگ گَرْوَک. رودهای مهم آن عبارتند از: رود بهوش یا اهرم، رود خشک که در چهار کیلومتری جنوب شرقی شهر اهرم به رود بهوش می‌ریزد و رودشور/سور با جهت شمالی ـ جنوبی جریان یافته و در دو کیلومتری جنوب غربی آبادی مسیله فخری به رود مند می‌ریزد. دو چشمه آب گرم یکی در روستای اوبا در پنج کیلومتری شمال شرقی شهر اهرم، دیگری آب گرم میراحمدی، در روستای آب بویی در دوازده کیلومتری جنوب شرقی شهر اهرم وجود دارد. معادن تنگستان شامل: شن و ماسه (در مسیر رود بهوش)، نفت، گوگرد، گچ و سنگ ساختمانی (در اطراف کوه قلعه دختر) وجود دارد. زیست‌بوم تنگستان از گیاهان: کُنار، انجیر، بادام کوهی، مورتلخ، کاسنی و بومادران و از جانوران: گرگ، روباه، کفتار، شغال، پلنگ، قوچ و میش و پرندگانی چون کبک، تیهو و هوبره برخوردار است.

جغرافیای انسانی و اقتصادی

شغل اهالی آن کشاورزی، باغداری، تجارت با لنج به کشورهای عربی، حصیربافی و عبا بافی و صیادی، دامداری، صیدماهی، لنج سازی و قالی باقی است. آب مصرفی اهالی از رود، چشمه، چاه و آب‌انبار تأمین می‌شود.

محصول عمده آن گندم، جو، خرما، مرکّبات (از جمله انار)، تنباکو و تره بار و محصولات دریایی مثل صید انواع ماهیان، خرچنگ وغیره‌است.

جمعیت این شهرستان در سرشماری ۱۳۹۰ خورشیدی، ۰۰۰، ۹۱ تن گزارش شده‌است. از کل جمعیت شهرستان ۰۰۰، ۳۰ تن (ح ۱۸٪) شهرنشین، ۰۰۰، ۶۱ تن (ح ۸۰٪) روستانشین و بقیه غیرساکن‌اند. اهالی آن مسلمان (شیعه) و به لری جنوبی با گویش محلی، معروف به «تنگ‌سیری» تکلم می‌کنند.

راه اصلی بوشهر به نواحی جنوب و جنوب شرقی استان از این شهرستان می‌گذرد.

ـ راه اهرم ـ بندر بوشهر به سمت باختر، و به درازای ۵۲ کیلومتر.

ـ راه اهرم ـ خورموج به سمت جنوب، و به درازای ۳۵ کیلومتر.

ـ راه اهرم ـ دلوار به سمت جنوب باختری، و به درازای ۲۳ کیلومتر.

بررسی‌های تاریخی

نام تنگستان و تنگستانی‌ها و دلاوری‌هایشان، از دوره زندیه به بعد در منابع تاریخی دیده می‌شود و از همین دوره آنان در حیات سیاسی کشور تأثیری بسزا داشتند. تنگستانیها در ۱۱۷۹/۱۷۶۵ به نیروهای کریم خان زند که قصد داشتند میرمُهَنّا (حاکم بندرریگ که بازرگانان را در دریا و خشکی غارت می‌کرد) را سرکوب کنند، کمک کردند. در ۱۲۰۶ قریة تنگستان محل درگیری لطفعلی خان زند با شیخ نصر، حاکم بوشهر، و رضاقلی خان شاهسَوَند بود که به پیروزی لطفعلی خان منجر شد. در دورة محمدشاه قاجار (۱۲۵۰–۱۲۶۴) تنگستان بلوکی با نخلستانهای بسیار و فاصله آبادیهای آن از یکدیگر نیم فرسخ یا یک فرسخ بوده و شمارة نخلهای آن را بیست هزار تا بوده‌است. در حملة نیروهای انگلیسی به جنوب ایران بر سر مسئلة هرات، اهالی دشتستان و تنگستان به رهبری باقرخان تنگستانی آنان را از بوشهر بیرون راندند. نیروهای انگلیسی در ۱۲۷۳/ ۱۸۵۷ دوباره به بوشهر حمله کردند و تنگستانیها به مقابله با آنان پرداختند، اما نیروهای انگلیسی، با وجود دادن تلفات بسیار، شهر را تصرف کردند. در اواخر سدة سیزدهم، تنگستان ناحیه‌ای با ۳۱ آبادی بوده که قریه‌ای به همین نام، قصبة آن بوده‌است. است از محصولات آنجا گندم، جو، خرما و هندوانه بوده‌است. دشتستانیها از همان زمان اهالی تنگستان را تنگسیر می‌نامیده‌اند. تنگسیرها در طول تاریخ ایران معاصر همواره افرادی دلیر و مهین پرست و شجاع بوده‌اند.

در جنگ جهانی اول (۱۳۳۲–۱۳۳۶/ ۱۹۱۴–۱۹۱۸) در حملة مجدد نیروهای انگلیسی به بوشهر، تنگستانیها به رهبری رئیس علی دلواری، شیخ حسین خان چاه کوتاهی، زایر خضرخان اهرمی و ملا علی تنگستانی به مقابله با آنان پرداختند. در این جریان، آبادیهای تنگستان، به ویژه دلوار (دلوار کهنه، دلوار نو و قلعه دلوار)، بشدت آسیب دید؛ انگلیسیها بسیاری از نخلهای آنجا را قطع کردند یا آتش زدند. در سال ۱۳۳۸ تنگستان پنجاه روستای نزدیک به هم داشت و از بنادر آن (دلوار، عامِری، کَرّی، رستمی، بوالخیر و خورشهابی)، غلات و خرما و گچ و ماهی صادر، و قند و چای و پارچه و غیره از بحرین وارد می‌شد. واسموسِ آلمانی نیز در ۱۳۰۳ ش در منطقة تنگستان حضور داشت و به عنوان توسعة کشاورزی تعدادی ماشین آلات زراعی وارد منطقه کرد. رکن زادة آدمیت در ۱۳۱۰ ش، تنگستان را بلوکی به مرکزیت اهرم ضبط کرده‌است. به نوشتة وی، محصولات این بلوک، از قبیل جو و مرکّبات و تنباکو، در بازار بوشهر با قماش و دیگر اجناس خارجی معاوضه می‌شده‌است. در ۱۳۱۶ش تنگستان بلوکی به مرکزیت آبادی تنگستان بود و محصولات آن به خارج از بلوک صادر می‌شد. در ۱۳۳۰ش مجموعة دهستانهای سمل، باغک، ساحلی و خاویز (خائیز) از بخش اهرم در شهرستان بوشهر، تنگستان و سواحل خلیج فارس در این قسمت، سواحل تنگستان نامیده می‌شد.

دلیران تنگستان با همراهی قوای محلی در جنگ جهانی دوم در مقابل هجوم بریتانیا به جنوب ایران پایداری‌های بسیاری کردند که در این میان رئیسعلی دلواری به عنوان رهبر نظامی، شیخ حسین خان چاه کوتاهی، زایر خضرخان اهرمی و ملا علی تنگستانی به عنوان رهبری دینی در راهبری این پایداری و جهاد نقش اساسی داشته‌اند. از علمای بنام این شهرستان می‌توان به ملا علی تنگستانی نام برد که در زمان قیام مردم تنگستان مرجعیت دینی قیام و مردم منطقه را بر عهده داشته و در اتحاد مبارزان فعالیت بسیار نموده‌است. از بازماندگان این روحانی بزرگ می‌توان خانواده‌های زنده بودی، پربخت و آزادمنش برشمرد که در دوره زندیه و اواخر آن گروهای از این خاندان از شیراز به این محل و روستای قباکلکی نقل مکان کردند که نام خانوادگی زنده بودی را برای خود برگزیدند. این خانواده که یکی از بزرگترین خانواده‌های تنگستان هستند به سخت کوشی و شجاعت معروفند و واژه تنگسیر نیز به این افراد گفته می‌شود. در دوره صفویه عده‌ای از ایل زنگنه از کرمانشاه به روستاهای بین اهرم و برازجان (آباد، سمل، گلنگون، گندمریز، ابولفیروز و ننیزک) نقل مکان کردند و حکومت محلی در این قسمت تشکیل دادند که از آن زمان تا اوایل قاجار به این قسمت از استان بوشهر بلوک زنگنه می‌گفتند

آثار تاریخی و زیارتی

آثار تاریخی و زیارتی شهرستان تنگستان:

روستای خائیز، امامزاده زین الشهدا شهر اهرم، چشمه آبگرم اهرم، چشمه آب درمانی (قوچرک)، سد انحرافی رودخانه باهوش اهرم، قلعه دختر واقع در کوه شهر آباد، قنات تاریخی شهر آباد، تل کوشک شهر آباد، امامزاده شاهزاده زکریا در شهر آباد، امامزاده شاه نعمت‌الله در شهر آباد، کوشک تاریخی شهر آباد، قلعه دختر شهر آباد، چشمه آبگرم اهرم، قنات تاریخی شهر آباد، خانه رئیس علی دلواری، امامزاده زید ابن علی گلنگون و …

مهمترین آثار تاریخی تنگستان عبارت اند از: ویرانة قلعه‌ای که بنای آن را به پیش از اسلام یا اوایل دورة اسلامی نسبت می‌دهند؛ مقبرة امامزاده آقامیراحمد (از فرزندان موسی کاظم و برادر شاهچراغ، متوفی ۱۸۳) در روستای آب بویی؛ مقبرة امامزاده جعفر، واقع در ۵ر۱ کیلومتری شمال شرقی شهر اهرم؛ قلعة زایر خضرخانِ اَهْرَمی در شهر اهرم؛ قلعة تنگستان در آبادی پهلوان کِشی؛ ویرانة قلعه محمدعلی خان، برادر باقرخان تنگستانی در آبادی گُلَکی و نیز قلعه‌ای در آبادی کَلات کهنه که به خاندان خوانین تنگستان منسوب است.

شهرستان دشتی

شهرستان دَشتی یکی از شهرستان‌های استان بوشهر ایران است، و شهر خورموج مرکز این شهرستان است.

نواحی ساحلی

روستاهای ساحلی کبگان، لاور ساحلی، زیارت ساحلی، گلستان این شهرستان در دهستان کبگان قرار دارند. لاور ساحلی سابقه استقرار گمرک داشته و زیارت ساحلی دارای استخرهای بزرگ پرورش میگو است. در نوار ساحلی کوه مند آثار باستانی متعددی از جمله نیایشگاه مند وجود دارد.

کشاورزی

شهرستان دشتی یکی از قطب‌های زراعی و کشاورزی استان بوشهر می‌باشد. شهرستان دشتی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گوجه خارج از فصل کشور است. شهرستان دشتی از نظر تولید تنوع بالایی دارد از جمله: گوجه فرنگی، کنجد، هندوانه، خربزه، طالبی، تنباکو، خرما، کدو، پیاز، سیر و… دارای دشت‌های حاصلخیزی از جمله: دشت پلنگ، دشت سنا، دشت لاور، دشت باغان، دشت کاکی، دشت زال و… است.

مردمشناسی

از نظر تاریخی، قومی و فرهنگی شهرستان دشتی از جهت تاریخی خود جزیی از منطقه دشتی می‌باشد.

جمعیت

بر اساس آمار سرشماری رسمی سال ۱۳۹۰ جمعیت این شهرستان ۷۷٬۵۳۰ نفر (۱۹٬۶۹۷ خانوار) می‌باشد. و در سال ۱۳۸۵ جمعیت ۷۱٬۲۸۵ نفر بوده‌است.

گویش مردم شهرستان دشتی

نوشتار اصلی: گویش دشتی

گویش مردم شهرستان دشتی گونه‌ای از گویش منطقه دشتی یا دشتی که ریشه در زبان پهلوی دارد و برگرفته از این زبان است که متعلق به دوران ساسانی است.

آثار باستانی

شهرستان دیلم

شهرستان دیلم یکی از شهرستانهای استان بوشهر در جنوب ایران است. مرکز این شهرستان شهر بندر دیلم است. شهر امام حسن دیگر شهر آن است. جمعیت این شهرستان همراه با روستاهای اطراف ان نزدیک به ۳۰هزار نفر می‌باشد.

آب و هوای دیلم گرم و مرطوب است. مردم این شهرستان مسلمان و شیعه مذهبند. بندر قدیمی مهرویان در ۲۴ کیلومتری شمال بندر دیلم قرار داشت. آثار خرابه‌های این بندر هم‌اکنون درمحلی به نام تل امام زاده مشهود است. حدود ۲۰ کیلومتری بندر دیلم در حوالی خور امام حسین آثار خرابه‌های بندر سی نیز باقی مانده‌است.

شهرستان دیلم از شمال به شهرستان بهبهان و بندر هندیجان (از استان خوزستان) از شرق استان کهگیلویه و بویر احمد، از جنوب شهرستان گناوه و از غرب به خلیج فارس محدود می‌باشد.

شهرستان دیلم با جاذبه های گردشگری گوناگون در شمالی ترین نقطه استان بوشهر و هم مرز با سه استان خوزستان، کهگلیویه و بویر احمد و فارس واقع شده است و هرساله به ویژه در ایام نوروز میزبان گردشگرانی از سراسر کشور است.

ساحلی جنوبی دیلم از دیگر جاذبه‌های گردشگری و قابل سرمایه گذاری این شهرستان است و یکی دیگر از عوامل حضور میهمانان و گردشگران نوروزی در این منطقه وجود همین دو بازار مهم و معروف دیلم است.

بازارچه دستفروشان؛ برپایی بازارچه فصلی دستفروشان در ایام نوروز در کنار ساحل دیلم از دیگر جاذبه‌های این شهر توریستی است که عرضه انواع اجناس ایرانی و خارجی در غرفه‌های کوچک و بزرگ به قیمت مناسب و هیاهوی بازارچه و شلوغی آن علاوه بر مسافرین نورزی، دیلمی‌ها را هم در ایام نوروز به این بازارچه می‌کشاند.

 

اسکله صیادی و تجاری دیلم و بازار ماهی فروشان؛ اسکله صیادی و تجاری دیلم و همچنین بازار ماهی فروشان از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهرستان بوده که موجب شده تا گردشگران با حضور در کنار لنجهای صیادی و باری و تماشای خور و لنج‌ها و قایق‌ها و خرید ماهی و میگوی تازه از این بندر زیبای جنوبی لذت ببرند.

 

کمپینگ ساحلی؛ وجود سه کمپینگ اقامتی در خیابان ساحلی، کنار بازارچه ساحلی و گلزار شهدای گمنام شهرستان که دارای پارکینگ، آلاچیق، آبخوروی، تانکرهای مخصوص و شستشو، اقامتگاه مناسب و امن، مساجد قلعه و اشرف و نور، رستوارنها و کبابی‌ها و امکان فروش مواد غذایی، سرویس‌های بهداشتی و حمام عمومی فضای مناسب و امنی را برای اقامت و حضور طولانی مدت گردشگران و میهمانان در ایام نوروز و سایر ماه‌های سال فراهم کرده است.

 


 پارک آبی خاکی دیلم؛ پارک ساحلی و آبی خاکی دیلم در کنار ساحل از دیگر جاذبه‌های این بندر بوده که با دارا بودن آلاچیق‌های زیبا، فضای سبز مناسب، استخر آبی برای قایق سواری، سرویس‌های بهداشتی و حمام عمومی مکان خوبی برای اقامت و چادر زدن مسافران فراهم می‌کند و یکی از شلوغ‌ترین مکان‌های اسکان مسافرین نوروزی است.

 

پارک جنگلی عامری؛ پارک جنگلی عامری که در ۱۵ کیلومتری شمال دیلم واقع شده از دیگر جاذبه‌های تفریحی و گردشگری این شهرستان بوده که این روزها پذیرای گردشگرانی از شهرستان دیلم و شهرستانهای همجوار از جمله گچساران، امیدیه،گناوه، هندیجان و ماهشهر است.

 

طبیعت سرسبز و بهاری، وجود درختان فراوان و سایه گستر کهور، امکانات رفاهی و خدماتی متعددی نظیر آلاچیق، نمازخانه، سکوهای متعدد، روشنایی، آبخوری‌ها، پارک بازی کودکان، سرویس بهداشتی، نمازخانه و سوپرمارکت محل مناسبی برای استراحت مهمانان و گردشگران فراهم آورده است

 

بندر تاریخی حماد؛ بندرحماد در شمال بندر دیلم از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهرستان است که با طبیعت زیبا و بِکر، سایه سار درختان کهور، آرامش و سکوت جزیره، نرمی ماسه‌های دست نخورده و غروب زیبای خورشید جلوه‌ای وصف ناپذیریی از خلقت خالق یکتا را برای هر دوستدار طبیعت و  گردشگری ترسیم کرده است.

 

وجود انواع‌ گَبگاب‌های(خرچنگ)کوچک و بزرگ،گُچ(صدف)‌، گوش‌ ماهی، حلزون‌ و «شِلَمبو»(نوعی‌ ماهی‌ دوزیست‌)‌ از دیگر زیبایی‌های این بندر تاریخی و قدیمی   است.

 

جنگل بیدو؛ جنگل بیدو در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی دیلم و در کنار روستای بیدو با وجود درختان سایه گستر کهور، تپه‌های سرسبز ماهوری و آرامش و طبیعت جنگلی دیگر جلوه‌ها و جاذبه‌های گردشگری شهرستان دیلم به شمار می‌رود.

 


 کوه بیکس؛ کوه بیکس در ۱۰ کیلومتری دیلم و در جنوب شرقی دیلم چون نمادی استوار و پرصلابت یادآور شکوه و عظمت تاریخ بلندآوازه این شهرستان است که درفصل زمستان و بهار با دشت‌های پرازگل و سرسبز و آرامش وصف ناپذیر در کنار دره منتهی به دریا به نام «دره بویرات» واقع شده و یکی دیگراز تفرجگاه‌های این دیار به حساب می‌آید.

 

جنگل دره امیری؛ جنگل دره امیری در کنار دره امیری و در نزدیکی روستای مظفری شمالی که پوشیده از درختان کهور و تپه‌های سرسبز ماهوری است از دیگر نقاط دیدینی این شهرستان است.

 

جاذبه‌های گردشگری شهر امام حسن؛ بندر امام حسن در ۳۰ کیلومتری بندر دیلم با وجود تفرجگاه‌ها و جاذبه‌های گردشگری مکان مناسبی برای اقامت مسافران نوروزی است، پارک ساحلی خلیج فارس، پارک سینیز، نخلستان امام حسن، بقعه امامزاده امام حسن(ع) از مکان‌های دیدنی این شهر زیباست.

چشم اندازی زیبا و منحصر به فرد از خلیج فارس در کنار پارک ساحلی خلیج فارس و پارک سینیز و همچنین چشم انداز غروب زیبای خورشید از کنار نخلستان امام حسن در کنار تاسیسات عظیم نفت فلات قاره جلوه زیبایی به این بندر داده و آنرا جزو یکی از سواحل زیبای استان بوشهر و از مناطق دیدنی شهرستان دیلم کرده است.



شهرستان دیر

شهرستان دَیّر (به فتح اول و کسره یاء مشدد) یکی از شهرستان‌های استان بوشهر در جنوب ایران و در ساحل خلیج فارس قرار دارد. دارای سه بخش مرکزی، آبدان و بردخون است. مرکز این شهرستان بندر دیر است.

بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۰ جمعیت این شهرستان ۵۲٫۵۲۳ نفر (۱۲٫۷۷۹ خانوار) است که بر همین اساس در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۴۸٫۴۸۸ نفر (۱۰٫۰۳۶ خانوار) بوده‌است.

شهرستان دیر از شمال به شهرستان‌های دشتی و تنگستان و از طرف مشرق به شهرستان‌های گنگان و جم و از ناحیه جنوب به و غرب به آب‌های خلیج فارس منتهی می‌گردد.

طول نوار مرزی-دریایی شهرستان دیر ۹۵ کیلومتر است که از خور بردستان (حد فاصل آن با شهرستان کنگان) شروع می‌شود و تا خور زیارت (حد فاصل آن با شهرستان دشتی) ادامه دارد.

این شهرستان از سه بخش: مرکزی، بخش آبدان و بخش بردخون تشکیل شده‌است. دارای ۵ شهر شامل بندر دیر، بردستان، آبدان، دوراهک و بردخون و همچنین تعداد ۵ دهستان است که دهستان حومه در بخش مرکزی، آبدان و سرمستان در بخش آبدان؛ و بردخون و آبکش در بخش بردخون قرار دارند. تعداد ۷ دهیاری نیز در روستاهای: اُلی شمالی، اُلی جنوبی، لمبدان پایینی، لمبدان بالایی، لمبدان حاجی‌آباد، دوراهک و سرمستان در بخش مرکزی و در روستاهای: آبکش، شهنیا، بردخون کهنه، سجادیه و مغدان در بخش بردخون دایر و فعالند.

پیشینه و وجه تسمیه

رضا طاهری محقق تاریخ جغرافیایی خلیج فارس در کتاب از از مروارید تا نفت (تاریخ خلیج فارس) با بررسی زندگی در هزاره تاریکی تاریخ قوم ایرانی در کنار جلگه‌های خلیج فارس و نخجیرگاه (جغرافیای طبیعی شکار حیوانات) این شهرستان را از قدیمی‌ترین آبادی جغرافیای تاریخی اقوام ایرانی می‌داند و بخش بیشتر جغرافیایی اجتماعی - سیاسی دیر را در قرن‌های ساسانی و اسلامی زیر مجموعه سیراف (تابع ایالت فارس) می‌داند و بعدها در ماندستان و سپس دشتی بررسی می‌کند. بنای بندر دیر جدید را بر خرابه‌های بنادر کهن دوران سلوکی و اشکانی تصویر می‌کند و وجه تسمیه بندر دیر را در مهاجرات بحرینی‌های از محله دیر در بحرین (در دو قرن پیش) می‌داند.

رضا طاهری با استناد به گفته حمدالله مستوفی در کتاب نزهه‌القلوب (هشتم هجری): ماندستان بیابانی است سی فرسنگ بر ساحل دریا و در آن‌جا دیرهاست و هیچ آب روان و کاریز ندارد و حاصلش جز غله و پنبه دیمی ندارد. همچنین با استناد به نوشته‌های گریشمن و آرتورکریسنسن و ایجاد شهرک‌های سلوکی‌نشین در خلیج فارس و گمانه‌های احمد اقتداری دربارهٔ نام بتانه در کتاب شهرهای باستانی خلیج فارس، در ذکر بلوک ماندستان، کلمه ماندستان را در کلمه «مند» را اسم قسمت سفلای رود سکان (ثکان) و ماندستان قدیم و سیف مظفر را در بلوک دشتی بررسی می‌کند؛ و می‌گوید: اما آنچه از پیشینه این منطقه و آثار باستانی موجود در منطقه برمی آید از آبادی‌های کهن‌تر از سیراف اسلامی یا دوران پس از سیراف هخامنشی است.

بعضی از مورخین معتقدند که بندر دیر در اصل یهودی‌نشین بوده‌است که احتمالاً به علت تفوق آن‌ها بر دیگر نحله‌های مذهبی و نیز احداث کنیسه‌هایی به نام دیر، این منطقه را دیر نامیده‌اند که با گذشت زمان در تلفظ کتابت به دیر مبدل گردیده‌است.

از آثار و ابنیه بر جای مانده مثل قلعه‌ها، سدها و قناتهایی که از قدمت تاریخی برخوردارند، نشان از گذشته‌ای پر رونق و عصری طلایی و نیز ارتباطات بازرگانی و تجارتی با سرزمین‌های دوردستی همچون هند و چین و بین‌النهرین و حتی بخش‌هایی از آفریقا را دارد.

تاریخچه و آثار باستانی

بندر دیر، بتانه و بی خاتی (بی‌بی خاتون) و بردستان از بنادر قدیمی سواحل خلیج فارس محسوب می‌شوند. بنابر عقیده بسیاری از مورخین، قدمت آن به دوران ساسانیان می‌رسد. دیر آباد زمان ساسانیان در دامنه تپه‌ها و پیرامون تلی به نام «تل‌سوز» بوده که اکنون آثار و بقایای آن برجاست. «... در عصر ساسانیان محمودآباد بوده‌است و آثار برجای مانده در دیر آباد زمان ساسانیان در منطقه، تپه‌ها و اطراف تلی به نام تل سوز (تل سبز) اکنون به عنوان یکی از آثار تاریخی منطقه محسوب می‌گردد.» همچنین «... آثار و بقایای شهرها و آبادی‌های کهن بسیاری وجود دارد که بردستان، دیر، بتانه (بتخانه) و بی خاتی (بی‌بی خاتون) از آن جمله هستند.»

مؤلف فارسنامه ناصری، قصبه این ناحیه را بردستان می‌نامد و سپس از دیر به عنوان قصبه منطقه نام می‌برد. مؤلف فارسنامه ابن بلخی نام‌های قدیمی بندر دیر را «نجیرم» و «نجیرام» ذکر می‌کند. در نقشه‌های قدیمی به ویژه در نقشه‌ای که در کتاب جغرافیای تاریخی سیراف درج گردیده، محل کنونی بندر دیر بنام نجیرم ثبت شده‌است. نام‌های «دیّر» و «دایر» در السنه سالخوردگان بگوش می‌خورد.

وجود ناحیه بردستان و بندر بتانه در اطراف دیر و آثار تاریخی باقی‌مانده حکایت از سوابق تاریخی این شهر دارد. در عصر عیلامی‌ها نیز بتانه را بتنه می‌خوانده‌اند که هر سال در این شهر بازار بزرگی بر پا می‌شده‌است. همچنین کاربرد واژه بتخانه و اینکه بقول مستوفی، دیرهای فراوانی در این منطقه قرار داشته، این نقطه را تأیید می‌نماید که معابد و پرستشگاه‌های ادیان مختلف در بطانه فراوان بوده‌است. بنادر دیّر، بتونه و بردستان در عصر ساسانیان معمور و آباد بوده‌اند. در کتاب تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس تألیف محمد ابراهیم کازرونی آمده‌است که: «دیر» چهار برجیست در کنار دریا و بقدر پنجاه، شصت خانه چوب نخل و آن قلعه من‌جمله بلوک بردستان است. رضا طاهری مؤلف از مروارید تا نفت/ تاریخ خلیج فارس پیشینهٔ دوران قرن‌های اولیه اسلامی دیر را در بندر نجیرم جستجو می‌کند و نجیرم را با بردستان کنونی یکی می‌داند.


 





  • مطالب جهت آشنایی با استان بوشهر را از اینجا بخوانید.